Fréttir Greiningar
Peningastefnunefnd Seðlabankans boðar vaxtahækkun í júní
13.05.2015 11:51
Bein og óbein áhrif af miklum launakröfum og vaxandi spennu í yfirstandandi kjaraviðræðum virðast ein helsta ástæða þess að peningastefnunefnd Seðlabankans boðar nú hækkun stýrivaxta strax í næsta mánuði. Líklegt er að frekari hækkun vaxta fylgi í kjölfarið á komandi fjórðungum þar sem verðbólguhorfur hafa versnað og útlit er fyrir meiri spennu í hagkerfinu en áður.
Nýlunda að boða yfirvofandi vaxtahækkun
Stóru fréttirnar í yfirlýsingu nefndarinnar nú eru hins vegar þær að framvirk leiðsögn hennar breytist umtalsvert, og boðar nefndin nú vaxtahækkun á næsta vaxtaákvörðunarfundi sínum sem verður 10. júní nk. Í yfirlýsingu peningastefnunefndarinnar í mars var hins vegar gefið í skyn að vextir gætu jöfnum höndum lækkað eða hækkað eftir því hvernig framvinda verðbólgu og kjarasamninga yrði. Sagði nefndin þá að áframhaldandi verðbólga undir markmiði og hóflegar launahækkanir í komandi kjarasamningum gætu skapað forsendur fyrir frekari lækkun vaxta. Miklar launahækkanir og sterkur vöxtur eftirspurnar gætu grafið undan nýfengnum verðstöðugleika og valdið því að hækka yrði vexti á ný. Segir í yfirlýsingunni nú að þróun kjaraviðræðna að undanförnu ásamt hækkun verðbólguvæntinga og vísbendingum um öflugan vöxt eftirspurnar bendi til þess að síðarnefndu aðstæðurnar séu nú að skapast og því líklegt að hækka þurfi vexti þegar á næsta fundi nefndarinnar í júní.
Af yfirlýsingu nefndarinnar má ráða að hún vill ekki hækka vexti nú á viðkvæmum tíma í kjaraviðræðum, þó svo að hún greini í hinum miklu launakröfum sem eru uppi að hálfu verkalýðsfélaga að forsendur séu fyrir hækkun. Nefndin telur eflaust rétt að staldra við uns niðurstaða færst í kjaraviðræður, hvenær sem það nú verður. Boðuð vaxtahækkun nefndarinnar í júní er því með þeim fyrirvara að þá verði komnar niðurstöður í kjaraviðræður og að umsamdar launahækkanir séu umfram það sem samrýmist stöðugu verðlagi. Á kynningarfundi bankans í morgun sagði Seðlabankastjóri aðspurður að hækkun vaxta í júní gæti orðið meiri en minni ef niðurstaða samninga yrði miklar launahækkanir, og kemur það i raun í sama stað niður og ef vextir hefðu verið hækkaðir nú og svo aftur í júní nema hvað varðar óvissu um niðurstöðu kjarasamninga sem ætti að vera frá í júní.
Meiri hagvöxtur og meiri verðbólga í kortunum
Seðlabankinn reiknar í nýrri hagvaxtarspá með meiri hagvexti á þessu ári og á spátímabilinu í held sem nær til ársins 2018 en þeir voru með í sinni síðustu spá, sem birt var samhliða vaxtaákvörðuninni í febrúar. Spáir bankinn nú 4,6% hagvexti á þessu ári og 3,4% vexti næsta ár, en fyrri spá hljóðaði upp á 4,2% vöxt í ár og 2,8% vöxt árið 2016. Munurinn liggur að stórum hluta í meiri spáðum vexti fjárfestingar á þessu ári en hagstæðara framlagi utanríkisviðskipta á því næsta. Spáin bendir því til þess að meiri framleiðsluspenna myndist á tímabilinu en áður var reiknað með og mun það eiga sinn þátt í að auka verðbólgu.
Þróun kjarasamninga gæti leitt til meiri verðbólgu
Á kynningarfundi Seðlabankans í morgun var töluverðu púðri eytt í fráviksdæmi þar sem dregnar voru upp mögulegar afleiðingar ef niðurstöður kjarasamninga yrðu í ætt við kröfur þeirra launþegasamtaka sem nú eiga í kjaraviðræðum, og laun hækki um u.þ.b. 11% á ári næstu ár. Var niðurstaðan sú að vextir Seðlabankans yrðu 3-5 prósentum hærri að tveimur árum liðnum, verðbólga 3,5- 5 prósentum meiri og hagvöxtur 1,5-2,5 prósentum minni í þessu tilfelli en gert er ráð fyrir í grunnspá bankans. Þar gerir Seðlabankinn raunar ráð fyrir að nafngengi krónunnar lækki vegna áhrifa kjarasamninga, en undanfarin misseri hefur gengið verið býsna stöðugt m.v. vegna körfu helstu viðskiptamynta.